“De afspraken die wij met werkgevers maken, betalen zich blijkbaar uit”, zegt Jan Warning, adviseur arbeidsomstandigheden van FNV Bondgenoten. “Sinds 1968 is de werkdruk gemeten en steeds toegenomen. Nu zie je een stabilisatie. Je kunt natuurlijk ook zeggen dat de werkdruk op zijn natuurlijke hoogtepunt is gekomen. Zoals water op zijn kookpunt. Daarna verdampt het.” Misschien kan de werkdruk niet hoger omdat mensen daarna vanzelf in de WAO verdwijnen.
Drie van de tien werkenden ervoer in 2001 een hoge tijdsdruk. Dat is evenveel als in 1996. Veder gaf 41 procent van de werkenden aan regelmatig in een hoog tempo te werken. Volgens het CBS is de lichamelijke werkbelasting licht gestegen.
In een aantal sectoren probeert FNV Bondgenoten in arboconvenanten afspraken te maken over de beteugeling van werkdruk. Zoals bij de banken en in de meubelwinkels. “Maar in de metalektro willen de werkgevers daar bijvoorbeeld niet aan. Dat is natuurlijk een slechte zaak”, zegt Warning.
In 2001 kon 72 procent van de werkenden zelf beslissen over de uitvoering van het werk. Vijf jaar eerder lag dit percentage nog op 68. Ook kunnen werkenden vaker zelf de volgorde bepalen waarin ze hun werk verrichten. Volgens Warning is het vooral van belang dat mensen zelf meer invloed kunnen krijgen op de werkdruk. “Het gaat er om dat mensen zelf kunnen bepalen dat er een collega bij moet komen. Of dat de opdracht ook een dag later af kan zijn. Zeggenschap is goed. Maar meer verantwoordelijkheid hoeft niet altijd goed te zijn. Want die kan de werkdruk ook verder verhogen.” In het verleden was het voor vakbonden erg moeilijk om het probleem van de werkdruk met werkgevers te bespreken omdat het verschijnsel moeilijk concreet te maken was. Inmiddels levert FNV Bondgenoten al enkele jaren een speciale quickscan waarmee de werkdruk gemeten kan worden. Zojuist is een nieuwe versie (3.0) beschikbaar gekomen.
De werkdruk wordt bepaald door het werktempo en de tijdsdruk. Per saldo was de werkdruk in 2001 even hoog als in het jaar daarvoor. De werkdruk is het hoogst in de horeca en in de sector vervoer en communicatie: 36 procent van de mensen werkte er onder hoge tijdsdruk tegenover 30 procent gemiddeld.