Laatste update: 10 oktober 2002
RSI:
Vaak begint RSI met een onschuldige tinteling, maar RSI (of ook wel ABBE) is een ernstig en veelvoorkomend probleem in de nederlandse samenleving. Wat is RSI (of ABBE) nu eigenlijk en hoe kom je erachter of het door je werk komt?
Met deze test kun je nagaan of de klachten mogelijk door het werk zijn veroorzaakt en geven we tips ter bestrijding van RSI.
Waarom ABBE?
RSI (repetitive strain injury) betekent letterlijk letsel door herhaalde (in)spanning. Deze herhaalde inspanning is echter slechts 1 van de factoren die RSI kan veroorzaken. Vanuit de wetenschap is er daarom een nieuwe naam voor dezelfde aandoening gekozen: ABBE. ABBE staat voor Aandoening Bewegingsapparaat Bovenste Extremiteit. Deze beschrijving betekent ‘klachten aan het bewegingsapparaat (spieren en pezen in je lichaam) in de bovenste extremiteit (nek en/of armen)’. Er is voor deze term gekozen omdat het puur een beschrijving is zonder op voorhand een uitspraak te doen over de oorzaak van de klachten.
RSI wordt veroorzaakt door vele factoren. Grofweg zijn deze risicofactoren in te delen in fysieke (=lichamelijke) en niet-fysieke factoren. Er bestaat vanuit de wetenschap duidelijk bewijs dat deze fysieke factoren de kans op het ontstaan van RSI vergroten. Voor de niet-fysieke factoren is deze directe relatie minder duidelijk. Wel is bekend dat de aanwezigheid van bepaalde niet-fysieke factoren, mits fysieke factoren aanwezig zijn, de kans op het ontwikkelen van RSI verhoogt.
Fysieke factoren
De volgende fysieke factoren zijn een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van RSI:
- Houding:
Denk hierbij aan het langdurig aanhouden van dezelfde lichaamshouding, zoals bijvoorbeeld bij het langdurig zitten bij beeldschermwerk of aan het vasthouden van handgereedschappen. Ook is een houding waarbij een gewricht (bijvoorbeeld de schouder of elleboog) langere tijd in een uiterste stand staat zeer belastend. Dit is bijvoorbeeld het geval bij boven het hoofd werken - Beweging (herhaling):
Bewegingen die vaak herhaald worden en bewegingen die tot dichtbij de uiterste gewrichtsstand komen zijn risicofactoren. De risicofactoren worden groter, wanneer deze herhaalde bewegingen gedurende een groter deel van de dag worden uitgevoerd. - Kracht: Hoge krachtsinspanning wordt geleverd vanaf 4kgf. Wanneer een spier tussen de krachtsinspanningen door niet voldoende tijd krijgt om te herstellen, kan dit klachten tot gevolg hebben.
Waar je in eerste instantie misschien niet aan zou denken, is dat het in een bepaalde positie houden van bijvoorbeeld het hoofd ook belastend kan zijn voor het lichaam, zeker wanneer er onvoldoende gepauzeerd wordt.
- Vibratie:
Sommige handgereedschappen vibreren sterk. Van deze eigenschap is bekend dat zij RSI-klachten kunnen veroorzaken in de elleboog, pols en hand. - Combinaties van deze factoren
Onderzoeken naar bovenstaande fysieke risicofactoren bewijzen dat combinaties van bepaalde factoren een hoger risico opleveren voor het ontwikkelen van klachten.
Niet-fysieke factoren:
Niet-fysieke risicofactoren zijn bijvoorbeeld werkorganisatorische factoren of een hoge psychologische belasting op de werkvloer. Bij werkorganisatorische factoren kun je denken aan gebrek aan regelmogelijkheden, werksfeer of zelfstandigheid in het werk. Psychologisch belastende factoren zijn bijvoorbeeld het hebben van deadlines, piekbelasting, veel moeten concentreren, hoge werkdruk of een hoog werktempo.
Deze belastende factoren kunnen op het werk aanwezig zijn, maar ook privé. Omdat het ontstaan van ABBE (of RSI) is gerelateerd aan een aantal werk en soms ook aan een aantal niet-werk factoren, is gekozen voor de term werkgerelateerd en niet voor een term die slechts de oorzaak in werkfactoren aangeeft. Wanneer het aannemelijk is dat de belangrijkste oorzaken van ABBE komen door het werk, dan wordt dat WABBE genoemd (Werkgerelateerde ABBE).
Waarom een test?
Bureau Beroepsziekten FNV en FNV Bondgenoten hebben een internet-test gemaakt waarmee jijzelf kunt vaststellen of je RSI-klachten door het werk komen. Het is natuurlijk voor jezelf belangrijk om te weten of je klachten, voor het belangrijkste deel, door je werk veroorzaakt worden of niet! Je kunt dan op de plek waar de klachten ontstaan zijn de noodzakelijke maatregelen treffen. Deze test is gemaakt op basis van het Saltsa rapport Richtlijnen voor de vaststelling van de relatie van Aandoeningen aan het Bewegingsapparaat in de Bovenste Extremiteit (ABBE’s). Het rapport beschrijft hoe de verschillende artsen tot een diagnose van ABBE kunnen komen.
Wil je weten of jouw klachten veroorzaakt zijn door je werk? Doe dan nu de test!
Enquête
De uitslag van de test of je RSI-klachten of ABBE door het werk komen is voor je zelf. Maar FNV Bondgenoten en bureau beroepsziekten FNV willen graag weten wat de uitslag is en hebben hiervoor begin 2002 een enquête gehouden. De resultaten willen we gebruiken voor het ontwikkelen van nieuw beleid. De resultaten van deze enquête vind je in het aprilnummer van het maandblad van FNV Bondgenoten.
Ik heb (W)ABBE, en nu?
Als je klachten wijzen op (W)ABBE, is het verstandig om maatregelen te treffen. Hieronder staat een overzicht van wat je kunt doen om je RSI-klachten aan te pakken en waar je meer informatie kunt vinden.
Arbeidsomstandighedenspreekuur
Uiteraard: zodra een werknemer ziek is, krijgt hij te maken met de bedrijfsarts. Maar ook iemand die langzaam klachten voelt opkomen, kan contact opnemen met de bedrijfsarts. Daarvoor is een speciaal spreekuur ingesteld, het arbeidsomstandigheden spreekuur. Het contact met de arts is vertrouwelijk. De arts kan adviseren over medische problematiek, maar ook kijkt hij/zij naar mogelijke oorzaken van de klachten. De arts kan een werkplekonderzoek instellen en advies geven aan de medewerker en/of werkgever om de werkplek te verbeteren.
Beeldschermtachograaf
Wanneer het gaat om RSI door beeldschermwerk bestaat er de beeldschermtachograaf. Computerwerk is belastend voor het lichaam omdat het zo eenzijdig is. De beeldschermtachograaf is een programma dat op je computer geïnstalleerd kan worden en je helpt ‘herinneren’ aan het tussentijds pauzeren van je computerwerkzaamheden. Dit met als doel je lichaam want minder langdurig statisch te belasten. Voor meer informatie zie www.beelschermtachograaf.nl.
7 testen voor het inventariseren van belangrijke knelpunten op het werk
Er zijn veel factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van RSI door beeldschermwerk. Het arbo-adviesteam van FNV Bondgenoten biedt je 7 tests aan om te inventariseren welke factoren voor jou de kans op RSI-klachten vergroot. Met deze informatie kan je waar mogelijk je eigen werkomstandigheden zelf verbeteren maar ook bijvoorbeeld op het werkoverleg of bij de ondernemingsraad.
Werkoverleg
Niet alle problemen zijn door individuele werknemers zelf te verhelpen, soms werken collega’s onder gelijke omstandigheden. Slecht meubilair, hoge werkdruk en veel lawaai zorgen er vaak voor dat meerdere mensen dezelfde risico’s lopen! Het werkoverleg is in dergelijke gevallen een goede gelegenheid om de problemen met het werken aan beeldschermen aan de orde te stellen. Vaak kan in onderling overleg al veel worden opgelost!
De ondernemingsraad
De ondernemingsraad kan op verschillende manieren bijdragen aan vermindering van risico’s van beeldschermwerk in het bedrijf. Daarvoor hebben ze een aantal wettelijke bevoegdheden. De ondernemingsraad is er om voor groepen werknemers knelpunten op te pakken. Daarvoor hebben ze informatie nodig. Kijk op individuele knelpunten helpt de ondernemingsraad inzicht te geven in wat leeft in de organisatie en wat opgepakt moet worden.
RSI-patiëntenvereniging
De RSI-patiëntenvereniging is vanaf 1994 actief om mensen met RSI te ondersteunen door middel van het geven informatie, lotgenotencontact en belangenbehartiging. Voor meer informatie zie www.rsi-vereniging.nl.
Bureau Beroepsziekten FNV
Nauw verbonden met FNV Bondgenoten is Bureau Beroepsziekten FNV. Als je door je RSI-klachten niet meer kunt werken, kan je sterk in je inkomen achteruit gaan. Bureau Beroepsziekten FNV stelt werkgevers financieel aansprakelijk wanneer werknemers met een ziekte of aandoening uitvallen die ontstaan is vanwege het verrichten van werkzaamheden onder condities die niet voldoen aan de geldende richtlijnen en normeringen zoals omschreven in de Arbo-wet. Daarnaast is het van groot belang dat werkgevers hierdoor geprikkeld worden om RSI-klachten te voorkómen, door bijvoorbeeld het aanpakken van het aantal uren beeldschermwerk, het verminderen van de werkdruk of het verbeteren van de werkplek. Bureau Beroepsziekte FNV kan bij ernstige klachten, uitval in het arbeidsproces en inkomensschade een financiële oplossing bieden.
Meer informatie? Zie www.bbzfnv.nl of mail naar: [email protected].