Persbericht SZW: arbobalans 1998

Het percentage bedrijven dat aangesloten is bij een arbodienst is de afgelopen jaren fors gestegen naar 92 procent in 1997. Het betreft in totaal 95 procent van de werknemers. Vrijwel alle grote bedrijven, met honderd of meer werknemers, beschikken (medio 1997) over een inventarisatie en -evaluatie van de risico op het gebied van arbeidsomstandigheden. Van de middelgrote bedrijven (10-100 werknemers) heeft in 1997 bijna de helft een inventarisatie/evaluatie en is een kwart er mee bezig. Ruim 70 procent schakelt ook daadwerkelijk de arbodienst in voor hulp bij ziekteverzuim en verbetering van arbeidsomstandigheden. Ook is er aandacht van sociale partners voor betere arbeidsomstandigheden via CAOafspraken.

Deze conclusies zijn te trekken uit de rbobalans 8: een kwantitatief overzicht op hoofdlijnen van risico en maatregelen op arbeidsomstandighedenterrein De balans wordt jaarlijks in opdracht van staatssecretaris Hoogervorst van Sociale Zaken en Werkgelegenheid opgesteld op basis van CBS-enquêtes en onderzoeken van de Arbeidsinspectie. De Arbobalans geeft cijfermatig inzicht en gegevens over aanpak en ontwikkelingen op het terrein van arbeidsomstandigheden. De Arbobalans wordt breed verspreid: werkgevers- en werknemersorganisaties, brancheorganisaties, arbodiensten en andere betrokkenen. De bevindingen zijn door staatssecretaris Hoogervorst aangeboden aan de Tweede Kamer. De staatssecretaris constateert toenemende aandacht voor arbeidsomstandigheden, maar ziet desondanks nog veel mogelijkheden voor verbeteringen. Het moet minder vaak voorkomen dat werknemers gezondheidsrisico lopen. Gedetailleerde cijfers ondersteunen een effectievere aanpak van deze risico.

De Arbobalans combineert gegevens over risico waarin werknemers werken met informatie over maatregelen tot beheersing van die risico. Zo blijken zo 3 miljoen werknemers regelmatig te maken te hebben met gezondheidsrisico in het werk. Eén op de drie werknemers (1,8 miljoen) noemt in dit verband hoge werkdruk. Werknemers in hogere begroepsgroepen hebben meer mogelijkheden hun werk zelf te regelen, hetgeen de kans op stress vermindert. Bijna de helft van de werknemers in de lagere beroepen kan dat niet wat stressverschijnselen in de hand werkt. Hoewel de ervaren werkdruk in Europa in Nederland het hoogst is, hebben de Nederlandse werknemers de meeste mogelijkheden het werk zelf te regelen. De Nederlandse werknemer is in het algemeen meer tevreden met zijn werkkring dan zijn collega in het buitenland. In 27 van de 131 CAO zijn afspraken gemaakt ter voorkoming van (te) hoge werkdruk. Vooral de overheidswerkgevers zijn actief met maatregelen.

Ruim 1,3 miljoen mensen doet werk waarbij regelmatig zware krachtsinspanning nodig is. Een half miljoen werknemers meldt schadelijk geluid en 0,8 miljoen schadelijke trillingen. Zwaar werk komt veel voor in de industrie en bouw. Maar ook in de zorg en welzijnssector blijkt driekwart van de verzorgers regelmatig te veel kracht te zetten. Van de door de Arbeidsinspectie bezochte bedrijven blijkt in één op de vier regelmatig zwaarder dan 25 kilo getild te worden. Bepalingen over lichamelijke belasting zijn opgenomen in 33 CAO (= 943.000 werknemers) voor onder meer de landbouw, industrie en bouw. De CAO voor de gezondheids- en welzijnssector kent hierover, ondanks het veelvuldig voorkomende tillen, geen enkele bepaling.

Staatssecretaris Hoogervorst constateert dat werkbelasting een wissel trekt op de gezondheid. Er is een duidelijke samenhang tussen enerzijds belastende omstandigheden en anderzijds klachten, verzuim en beroep op de gezondheidszorg. Eenderde van alle werknemers meldt gezondheidsklachten door lichamelijke belasting. Een deel van hen verzuimt daardoor het werk en/of bezoekt een arts. Het verband is echter moeilijk precies vast te stellen omdat gezondheidsklachten en effecten vaak terug te voeren zijn op arbeidsomstandigheden van jaren eerder.

De Arbeidsinspectie bezocht vorig jaar ruim 37.000 bedrijven, vaak twee keer. Het betrof bijna tien procent van de bedrijven met personeel. Er werden zo 15.000 bedrijven aangeschreven naar aanleiding van 55.000 geconstateerde knelpunten en tekortkomingen. In 805 gevallen (ruim 2 procent van de bezochte bedrijven) werd proces verbaal opgemaakt. Het aantal ongevallen op het werk bedroeg vorig jaar naar schatting 175.000. Zo 3.600 ernstige ongevallen waarvan 134 met dodelijke afloop, werden gemeld bij de Arbeidsinspectie. Eenderde van de dodelijke ongevallen had plaats in de industrie. Relatief komen de meeste ernstige ongelukken in de bouw voor. Afgaande op de registratie van de Eerste Hulp-afdelingen van 16 ziekenhuizen wordt het aantal ongevallen op het werk met met EHBO-behandeling in ziekenhuizen, op 110.000 geschat..

In de brief aan de Kamer gaat de staatssecretaris in op de nadere uitwerking van de afspraak in het Regeerakkoord om via convenanten met bedrijfstakken te bereiken dat er veiliger en gezonder kan worden gewerkt. In een dergelijk convenant leggen de drie betrokken partijen (werkgevers, werknemers, overheid) afspraken vast over vermindering van gezondheidsrisico en maatregelen ter bescherming van werknemers. Het gaat in deze kabinetsperiode om tenminste 20 convenanten met bedrijfstakken waar werknemers tijdens het werk relatief veel risico lopen. Kabinet en sociale partners buigen zich op 3 december over de convenanten. Inzet van het overleg is overeenstemming te bereiken over de hoofdlijnen van de aanpak in de vorm van een gezamenlijke intentieverklaring of aanbeveling.